Documentaire 'Bowling for Columbine'

Inleiding

Kerstmis vieren met een ‘knal’

Een tijd geleden namen we met de klas deel aan een actualiteitsproject rond foto’s. Eén van de foto’s die mij is bijgebleven was een fotocollage van verschillende ( jonge) Amerikanen, die blij met hun geweren voor de kerstboom poseren op sociale netwerksites, en dit ondanks de toen pas plaatsgevonden dodelijke schietpartijen o.a in Newtown.

In veel gevallen ging het om een AR-15, hetzelfde wapen dat werd gebruikt tijdens de schietpartijen in Newtown, en de 2 incidenten in Colorado. Na een korte zoektocht op twitter zie ik dat er tijdens deze feestdagen gelijkaardige taferelen plaatsvinden in de VS. Weer krijgen Amerikanen wapens als kerstcadeau. 'Furs & guns, yes, it was a redneck Christmas,' staat als onderschrift bij een van de foto’s.

Ik vind dat zo een eigenaardig zicht, dat iemand zo fier voor de hele wereld poseert met wapens, die zoveel slachtoffers maken. Ik zag zelf een post van een vader die voor zijn achtjarig dochtertje een roze geweer kocht. Wij Europeanen kunnen ons niet identificeren met die wapengekte van de Amerikanen. De laatste vijftien jaar zijn er talloze dodelijke schietpartijen geweest in de VS en toch blijven veel Amerikanen vechten voor het recht om wapens te bezitten. Zoiets kan ik moeilijk begrijpen.

Schietincidenten

Afgelopen maand vond er nog een dodelijke schietpartij plaats in Colorado. Een plaats die misschien wel een belletje doen rinkelen in verband met deze problematiek....

Hieronder het artikel.

Zeker twee gewonden bij schietpartij in school Colorado Belga vr 13/12/2013 - 22:29 Dominique Fiers Bij een schietpartij in Denver, in de Amerikaanse staat Colorado, zijn zeker twee scholieren gewond geraakt. De schutter, ook een scholier, pleegde na de feiten zelfmoord. De school bevindt zich op nog geen 15 kilometer van Columbine High School waar in 1999 een schietpartij met verschillende doden plaatsvond. Volgens de politie drong de dader gewapend met een geweer de school binnen. Hij noemde de naam van een leerkracht en zei dat hij hem zocht. De leerkracht die doorhad dat er iets niet pluis was, verliet de school. Een leerling die de schutter aansprak, werd door hem neergeschoten. Het slachtoffer is met een zware schotwond opgenomen in het ziekenhuis. Een andere leerling raakte lichtgewond, maar het is niet duidelijk of dat het resultaat is van een schot. Het is niet bekend of er nog andere leerlingen zijn neergeschoten. De schutter, eveneens een scholier, pleegde na de feiten zelfmoord. Op helikopterbeelden van een Amerikaanse nieuwszender is te zien hoe de politie na het incident de leerlingen van de school naar de atletiekpiste van de school begeleidde. De Araphoe High School in de buitenwijk Centennial telt zo'n 2.200 leerlingen. De school ligt op zo'n 15 kilometer van Columbine High School in Littleton waar twee tieners in april 1999 twaalf scholieren en een leerkracht doodden vooraleer ze de hand sloegen aan zichzelf. Het is morgen ook precies een jaar geleden dat een schutter 20 kinderen en zes volwassenen doodde in een school in Newtown in de staat Connecticut. Bron: www.deredactie.be

Informatie en verantwoording documentaire

In het artikel wordt verwezen naar het dodelijk schietincident in de Columbine school. Zo kom ik tot de documentaire die ik ga bekijken in kader van deze problematiek: Bowling for Columbine van Michael Moore.

Hieronder een korte duiding van de documentaire.

De schokkende beelden van de slachtpartij uitgevoerd door 2 scholieren op de Columbine Highschool vormen de aanleiding voor de film ‘Bowling for Columbine’. De mediagekte hier omheen heeft alleen nog maar meer agressie veroorzaakt.  Men beweert zelfs dat de muziek van Marilyn Manson de twee scholieren hiertoe heeft aangezet, maar hoe schadelijk was dan dat potje bowlen eigenlijk wat ze vlak voor de slachting nog hadden gedaan? Gewapend met een camera gaat Michael Moore op pad en overvalt hij mensen met zijn directe manier van vragen en filmen. In een unieke mix van humor en tragiek schudt de film ons wakker en toont hoe Amerikanen uit angst voor geweld, zichzelf thuis ter verdediging bewapenen met een door de grondwet toegelaten Uzi. De documentaire won onder andere de Academy Award voor Beste Documentaire en een prijs op het Filmfestival van Cannes.

Ondanks dat de documentaire al enkele jaren geleden werd opgenomen is hij nog steeds actueel. Nog steeds wordt Amerika overspoeld met dodelijke wapenincidenten en  zijn er dezelfde obstakels voor het invoeren van een strengere wapenwetgeving. Op dat vlak is er dus niets veranderd.

Via de documentaire hoop ik te weten te komen waarom wapens zo belangrijk zijn voor de Amerikaanse burgers en waar die wapengekte vandaan komt? Ook wil ik meer te weten komen over de wapenwetgeving in Amerika en de reden waarom er in Amerika zoveel meer gewelddelicten zijn dan in pakweg in Europa?

De documentaire

De documentaire start naar eigen zeggen van Michael Moore, met alledaagse Amerikaanse taferelen. Zo start de ochtend van 20 april 1999 als iedere andere dag in de VS. De boer werkt op het erf, de president bombardeert een land waarvan hij de naam niet kan uitspreken, de leraren verwelkomen hun leerlingen en in een klein stadje gaan twee tieners bowlen. Het leek een typische dag in Amerika....

Those were the days

Vervolgens vertelt Michael Moore over hoe hij als kleine knaap zijn eerste wapen kreeg. Een wapen dat schitterende in reclamespotjes. ‘ Ik kon niet wachten om de buurt overhoop te schieten’, Those were the days’, zegt hij. Micheal neemt ons mee zijn geboorteplaats Michigan, een paradijs voor geweerliefhebbers. Het is de staat van acteur en wapenactivist Charles Heston, het is een staat waar iedereen graag gaat jagen.

Home the brave, land of the free

Al snel kom ik tot de vaststelling dat wapenbezit geworteld zit in de Amerikaanse cultuur. De Amerikaanse grondwet belichaamt hun vrijheidsgedachte. In deze grondwet staat onder andere dat elke volwassen Amerikaan een wapen mag hebben. Deze wapenwetten dateren al van bij de voltooiing van de grondwet in 1787.

Volgens Amerikanen is de belangrijkste reden om een wapen te bezitten de veiligheid. Dit wordt duidelijk geïllustreerd in de documentaire. Zo heeft Michael een gesprek met de Michigan militie[1]. De leden van de eenheid leggen uit dat wapenbezit een Amerikaanse traditie is en dat het de verantwoordelijkheid is van alle Amerikanen om zich te bewapenen. ‘ Als je niet bewapend bent , dan ben je niet verantwoordelijk’ zeggen ze. 'Wie gaat anders je gezin beschermen'? 'Je belt toch ook alleen de politie omdat ze wapens hebben, je kan evengoed die tussenpersoon weglaten.'

Dit vind ik eigenlijk een contradictie, want hoe meer wapens er in het land komen, hoe onveiliger het wordt. Uit alle internationale statistieken blijkt: hoe minder vuurwapens er in een land circuleren, hoe minder doden er vallen bij schietpartijen. Dat is toch gewoon logica. Als er geen auto's zijn, zijn er toch ook geen auto-ongelukken.

Zo zien de leden van de ‘Michigan militia” het duidelijk niet. Ze willen het recht in eigen handen nemen, ook weer iets typisch Amerikaans. In de grondwet staat de individu en zijn persoonlijke vrijheden centraal. Het gaat uit het van het principe ‘ ieder voor zich”. De Michigan militia omschrijven zich dan ook als bezorgde inwoners, met een verlangen om hun plichten en verantwoordelijkheden als Amerikanen op te nemen.

Voor wapenliefhebbers zoals hen is het ook kinderspel om wapens te verkrijgen. Michael Moore laat zien dat je door een bankrekening te openen bij bepaalde banken, een wapen naar keuze krijgt.  Heel bizar vond ik de beelden, waarin de bankbediende Michael Moore enkele wapenbrochures overhandigd en zegt dat hij niet moet vrezen dat een bepaald model niet beschikbaar zou zijn, want ze hebben er permanent zo’n 500 in de kluis zitten. Na een zeer oppervlakkige 'backgroundcheck' wandelt Michael enkele minuten later uit de bank met een nieuw account en bijhorend wapen!.

Kogels koopt hij gewoon later die dag bij de kapper. Twee vliegen in één klap is dat. Een nieuwe coupe en kogels voor zijn wapen.Naast bij de kapper en bepaalde banken, kan je ook wapens en bijhorende kopen in supermarkten en gespecialiseerde beurzen en winkels. De documentaire heeft er wel voor gezorgd dat de supermarktketen k-Mart is gestopt met het verkopen van kogels

Ik vond het aanvankelijk wel een lachwekkend beeld; mensen kogels zien kopen tijdens hun kappersbezoek of  tijdens de boodschappen de doosjes kogels te zien nemen, die gewoon tussen dagdagelijkse huishoudproducten staan. Het is gewoon zo absurd dat het lachwekkend wordt. Als je er echter langer bij stilstaat is het feit dat wapens zo gemakkelijk te verkrijgen zijn, en veel mensen gewoon het probleem daarvan niet inzien, eigenlijk zeer verontrustend.

---

[1] Een militie is een groep burgers die (para)militaire taken op zich genomen hebben

Littleton Colorado the ‘ perfect location’.

Het Columbine drama zat nog vers in het geheugen wanneer Michael een gesprek heeft met enkele inwoners. Een man leidt hem rond in een typisch huis van de Amerikaanse middenklasse, met baren voor de deur en een veiligheidskamer met zware deuren in de kelder. ' Want ook al is het een fijne buurt, de inbreker en verkrachter liggen altijd op de loer'. De Amerikaanse bevolking is wel erg paranoia, later in de documentaire leer ik dat dit ook deels met de media te maken heeft.

Verder heeft Michael ook een gesprek met een wapenfabrikant. Hij kan geen verklaring vinden voor de daden van de twee jonge schutters van de Columbine  school. Michael Moore confronteert de wapenfabrikant met de mogelijkheid dat de fabriek ergens ook wel zou kunnen meespelen. Kinderen kunnen zich misschien afvragen met een vader die werkt in een fabriek waar raketten, massavernietigingswapens worden gebouwd wat het verschil is tussen deze massavernietiging en de vernietiging van de school ?

De wapenfabrikant ziet geen connectie, 'deze wapens zijn gebouwd om onze natie te beschermen', zegt hij. 'Wij gaan niet als een ander land ons irriteert direct een bom of raket lanceren. je moet daar leren mee omgaan'. 

Daar zorgt Michael Moore een op een grappige manier voor een antwoord. Door een filmpje te laten zien van alle staatshoofden/regeringen die de VS mee omver heeft geworpen. zoals:

1963: afzetten van de eerste minister Mossadeq in Iran , in de plaats  Shah als dictator

1963: rol in de moord op de zuid-Vietnamese president Diem

1963-1975: Amerikaanse leger doodt 4 miljoen mensen in Zuid-Oost Azië

180’s: VSA traint Osama Bin Laden en andere terroristen om sovjets te vermoorden. CIA geeft hen 3 biljoen dollar. Later keert dit zich tegen hun bij de aanslagen van 9/11.

1982: VS geeft Saddam Hoesein biljoenen steun voor wapens om Iranezen te doden.

Tijdens de oorlog met Irak bombardeerden de VS Irak dagelijks: 500 000 Irakese kinderen sterven van de bommen en andere acties.

Op de achtergrond speelt terwijl heel ironisch Stevie Wonder,' what a wonderfull world'.

20 april 1991: D-day

Op deze dag vond het langstdurende bombardement op Kosovo plaats. 22 NATO raketten vallen op een dorp ( Bogutovac), waarbij een school en ziekenhuis volledig worden verwoest

President Bill Clinton vertelt kalm dat dit nodig was en dat er geprobeerd is om zo weinig mogelijk burgerslachtoffers te maken

1 uur later: Bill Clinton spreekt burgers toe over het drama in Comlumbine

Ironisch is dat, misschien dat de regering en de president wel een invloed had?

Dan wordt er een filmfragment getoond en een telefoongesprek met de hulpdiensten afgespeeld over het bewuste schietincident. Je ziet alles, de paniek die uitbreekt, de studenten die zich verstoppen, weglopen, de daders die rustig rondlopen en op willekeurige momenten schieten. Je hoort de paniek en ontreddering in de stem van de leraar die belt. Het lijkt zo surreëel. net alsof je naar een scène van een film zit te kijken, maar het is keiharde realiteit. de tranen van ouders en medeleerlingen gaan door me heen.

Op het einde  waren 12  studenten en 1 leraar gedood. De wapens waren legaal aangekocht in winkels en wapenshows en de kogels gewoon in de plaatselijke K-mart supermarkt. Tot slot richtten de daders de geweren op zichzelf. 

In 1999 was ik nog maar 7 jaar dus dat herinner ik mij niet echt, maar als ik nu de beelden zie van het laatste schietincident in een school in Colorado, zie ik dezelfde wanhoop in de gezichten van de mensen. De VS heeft duidelijk nog niets geleerd uit de feiten van toen.

Hieronder de link naar een filmfragment over de schietpartij in Colorado van dit jaar.

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1804952

Dan is het volgende beeld over Charles Heston, slechts 10 dagen na de feiten wordt er onder leiding
van Charles Heston een pro – wapen rally for the NRA georganiseerd, waar hij wordt toegejuicht door een volle zaal , terwijl hij met een wapen in zijn hand ‘ over my dead cold body’ roept en op het protest van mensen het antwoord geeft dat Amerika een vrij land is. Zijn optreden illustreert alles wat er mis met de VS.

Plots schakelt het beeld over naar één van de ouders van de vermoorde studenten. Daar word je stil van en lijken de speeches van NRA nog absurder door.

Toen werd al opgeroepen voor verandering ‘ er is iets mis met dit land, als jongeren zo makkelijke aan wapens kunnen geraken en koelbloedig een kind door het hoofd schieten’ dan is er iets mis met dit land

Je ziet menigtes staan die mee knikken,  mee protesteren en klappen, maar toch meer dan tien jaar na de feiten is er nog steeds niets veranderd.

Zo schakelt het beeld nog een paar keer van Heston naar de ouders van de vermoorde kinderen en het contrast in hun woorden is groot.

The aftermath

Na Columbine werd het de studenten niet makkelijke gemaakt: er was veel paranoia, studenten werden voor het minste geschorst. De kinderen leken veranderd in monsters, maar wie was hiervoor verantwoordelijk?

Alle experts hadden wel een verschillend antwoord: heavy metal, gewelddadige films, South park, videogames, cartoons, satan, shock rocker Marilyn Manson.

Als Marilyn Manson al een invloed zou hebben waarom de president dan niet die diezelfde dag nog zoveel bommen dropte op Kosovo?

Michael Moore heeft een gesprek met 2 ex-klasgenoten die samen met de twee jongens ‘ in de bowlingklas’ zaten, een keuzevak in school. Zij zeggen dat de jongens heel in zichzelf gekeerd waren en niet echt geïnteresseerd leken in het bowlen zelf. Als Marilyn Mansons muziek al werd aangewezen als de aanleiding dan kon het toch even goed bowlen zijn, het is even absurd. Dit verklaart ook mee de titel van de documentaire. 

Michael Moore vraag zich het volgende dan ook hardop af:  doet men ook in andere landen niet aan bowlen, luistert men in een andere landen ook niet naar Marilyn Manson en kijkt men daar ook geen actiefilms? Sommige stoten het dan op scheidingen, maar statistieken wijzen uit dat in Verenigd Koninkrijk meer gescheiden gezinnen leven dan in de VS. Het argument dat het meeste naar voor komt is dat de Amerikanen een gewelddadige geschiedenis hebben ( Wild west, cowboys en Indianen). Wat dan met de Nazi’s in Duitsland? 

Maar als de vergelijking wordt gemaakt met hoeveel mensen er elk jaar sterven aan door geweren dan is dan zijn dat er in Frankrijk bv. 255 , in VK. 68, Japan, 39 en in de VS 11, 127 !

Wat is er dan zo anders aan de Amerikanen, zijn ze van nature uit dan meer moordzuchtig?

Dan volgt een amusant en frappant filmpje over de Amerikaanse geschiedenis. Het is simplistisch maar er zit ook een kern van waarheid in.

http://www.youtube.com/watch?v=lGYFRzf2Xww

Buiten de Amerikaanse geschiedenis en cultuur komt ook de media naar voren als één van de meespelende factoren. De Amerikaanse media en politici hebben de mensen bang gemaakt.

Zelfs al gingen de moordcijfers 20 % naar omlaag in een bepaald jaar, toch ging de reportages ervan op tv 600 % omhoog. Dat wordt in de documentaire goed geïllustreerd aan de hand van fragmenten uit nieuwsjournaals en programma's zoals Cops.  Ik begrijp deze redenering wel, want thuis zijn we fervente kijkers van Amerikaanse onderzoeksprogramma's zoals ID Investigation over waargebeurde misdaden. Heel interessant, maar ik merk dat mijn moeder er lichtjes paranoia van is geworden. 'We zijn toch niet in de States' zeg ik dan. Maar voor de mensen in de VS vinden zulke dingen natuurlijk wel plaats om de hoek...

Er wordt ook de vergelijking gemaakt  met Canada,  waar ook veel wapens zijn, maar waar heel weinig moorden gebeuren. Daar jaagt de media de mensen geen schrik aan en is het overheidssysteem anders, er is meer op sociale zekerheid,  het neigt meer naar een verzorgingsstaat zoals die van ons. Terwijl in Amerika er geen echt sociaal zekerheidssysteem bestaat. In Michigan waar er veel geweldincidenten zijn is er armoedecijfer bv. heel hoog. In de documentaire wordt het voorbeeld besproken van een zwarte jongen van zes die een klasgenoot doodschiet. Achteraf kwamen er veel haatreacties en was er veel racisme. De moeder kon haar kind niet in het oog houden, omdat ze twee jobs moest uitvoeren, ver van huis, voor een hongerloon.

En nu? Link met de actualiteit

Het grote aantal schietincidenten, zoals het bloedbad in Newtown vorig jaar, deed de discussie over de wapenwet terug oplaaien. Tegenstanders willen dat de wapenwet verstrengd wordt. Ze vinden dat niet iedereen zomaar een wapen moet kunnen kopen. Sommige willen zelfs dat wapenbezit helemaal verboden wordt.
Maar dat is buiten de wapenlobby’s en laffe politici gerekend...

Obama hield zopas nog een nieuw pleidooi voor een strengere wetgeving.  Hij lanceerde die oproep op een herdenkingsdienst ter ere van de slachtoffers van een dodelijke schietpartij  begin september op de Amerikaanse marinebasis in Washington.
Obama zegt het volgende.

"Soms ben ik bang dat er berusting groeit dat dit soort van tragedies gewoon gebeuren. Dat dit soort van tragedies het nieuwe normaal zijn. We kunnen dat niet aanvaarden", aldus de president op de herdenkingsdienst voor de twaalf dodelijke slachtoffers. "Er is absoluut niets normaal aan een schietpartij waarbij mannen en vrouwen sneuvelen op de werkvloer.". "Geen enkel ander ontwikkeld land heeft te maken met dit soort van geweld. Geen enkel",

De directe aanleiding voor zulke feiten is te wijten aan het feit dat het in de VS zo makkelijk is om een wapen aan te schaffen.

Focus: wat zou een strengere wapenwet onder andere inhouden? De belangrijkste maatregelen: - Er zou een databank komen met gegevens over wapenkopers, zodat tenminste criminelen geen wapen meer zouden kunnen aanschaffen. - Er zou een verbod komen op het bezit van 'militaire' aanvalsgeweren zoals de AR-15 of de AK-47 Kalasjnikov. Ook magazijnen voor meer dan 10 kogels zijn niet langer toegestaan.

The only way to stop a bad guy with a gun, is a good guy with a gun'?

Obama ijverde nog al eens voor een strengere wapenwet, maar die voorstellen worden telkens door het congres geblokkeerd.

Dit kan omdat voor het eerst is dat het huis van afgevaardigden en senaat een andere meerderheid hebben. Doordat de democraten dus niet overal de meerderheid hebben, heeft Obama problemen om bepaalde wetsvoorstellen zoals deze door te voeren. De republikeinen (en ook democraten  uit staten met een plattelandskarakter) beschikken doorgaans over een sterke wapenlobby, wat meespeelt in de blokkade van de wet. Ze staan onderdruk. De belangrijkste wapenlobby is de NRA ( National Rifle Association). Hun antwoord op Obama wetsvoorstel is dat niet het wapenbezit aan banden moet worden gelegd, maar dat de overheid zich meer moet inspannen om geesteszieke 'maniakken' voortijdig op te sporen en van straat te halen.

De NRA De NRA komt op voor het gebruik van wapens. De leden zijn grote voorstanders van wapens. Ze hebben veel geld, en zijn machtig. Ze proberen er alles aan te doen, om ervoor te zorgen dat wapens gewoon verkocht mogen worden. Ze geven geld aan voornamelijk republikeinse politici. Zo hopen ze dat er geen strengere wet tegen wapens komt.

Verenigde staten?

De verenigde Staten hebben een federaal overheidssysteem, dus de verschillende staten hebben ook elk apart bevoegdheden.

De burgermeester van New York is een sterke voorstanders van Obama wetsvoorstel .New York voerde dan ook reeds de strengste wapenwet van het in. Onder leiding van gouverneur Andrew Cuomo is een verbod op aanvalswapens ingevoerd, het aantal kogels dat in een magazijn mag is teruggebracht van 10 naar 7 en er worden maatregelen genomen die ervoor zorgen dat de wapens niet in handen vallen van criminelen en geesteszieken

In sommige andere staten wordt de klok echter zelfs teruggedraaid.

Zo heeft de staat Missouri een nieuwe wet ingevoegd waardoor leraren zich mogen beveiligen met wapens en kinderen al heel vroeg met wapens leren omgaan. Via deze link kom je terecht op een filmfragment hierover.

Een dwaas idee als je het mij vraagt. Ik zie mezelf als toekomstig leraar nog niet met een pistool in mijn tas voor de klas staan, stel je voor! Nog meer wapens binnen de schoolmuren kan alleen maar leiden tot meer gevaar. De Columbine, de school nabij Denver waar in 1999 de archetypische Amerikaanse massaschietpartij plaatsvond, hád een gewapende bewaker. Amerikaanse universiteiten, die ook met de regelmaat van de klok worden opgeschrikt door dolle schutters, hebben hun eigen politiekorpsen. Voorbeeld bij uitstek: Virginia Tech. Daar doodde een gestoorde schutter in 2007 32 mensen. Om van de Navy Yard in Washington, waar een misnoegde werknemer in september twaalf mensen doodschoot, nog maar te zwijgen. Dat was nota bene een zwaarbewaakte marinebasis.

Publieke opinie?  Ik vroeg me af of er verandering was in de publieke opinie na de meerdere schietincidenten die dit jaar en vorig jaar plaatsvonden.  De zender CBS nam dit jaar een enquête af bij 1100 Amerikanen. Wat blijkt, is dat na het schietincident in New town zo”n geven zo’n 54 % van de ondervraagde aan dat ze voorstander zijn van een strengere wapenwetgeving. Dit is een sprong ten opzichte van voor de tragische gebeurtenis. Voor Newtown waren amper 39 % van de Amerikanen voor een strengere wetgeving. Er is dus vooruitgang, maar lang niet iedereen is voorstander. Het idee is populairder bij democraten en onafhankelijke, terwijl amper 31 % van de republikeinen voor een strengere wapenwet zijn. De ideologische kloof is is vergelijkbaar met de kloof tussen wapenbezitters en niet-bezitters. Terwijl 74 % van de mensen die geen wapens hebben, voor een strengere wetgeving zijn, zijn slechts 26 % van de wapenbezitters voorstander. Het volledig verslag van de enquête kan je raadplegen via deze link

Conclusie

Ik vind het zelf krankzinnig, de manier waarop Amerikanen omgaan met wapens. Sinds Columbine hebben ze niets geleerd en ook sinds de discussie over wapens vorig jaar terug oplaaide na het drama in Newtown is er amper vooruitgang.

Wapens en wapenbezit zitten diepgeworteld in de Amerikaanse cultuur, er zal volgens mij eerst een mentaliteitswijziging moeten komen vooraleer er iets fundamenteel kan veranderen. Deze mentaliteitswijziging is er bij een groot deel van de Amerikanen nog steeds niet. Ik vraag mij dan ook af hoeveel dodelijke incidenten er nog plaatsvinden vooraleer de Amerikanen inzien dat er een strengere wapenwetgeving essentieel is? Ik vrees ook of Obama de wet er wel gaat door krijgen als het na het tragische incident in de Sandy Hook school al niet lukte, wanneer dan wel? Die mentaliteitswijziging dient zich ook te uiten in het overheidssysteem: de armoedecijfers zijn te hoog en er is geen goed sociaal vangnet, dit werkt de problemen volgens mij ook in de hand.

De documentaire zelf vond ik erg boeiend en creatief gemaakt. De visuele en humoristische aanpak maakt dat de documentaire je bijblijft en dat hij ook geschikt is voor de les PAV.

Bronnen

documentaire ' Bowling for Columbine', Michael Moore

http://www.schooltv.nl/weekjournaal/onderwerpen/item/3784416/wapenwet/

www.walmart.com

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1805547

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.31081

http://www.hln.be/hln/nl/2002/Dossier-Obama/article/detail/1709423/2013/09/23/Obama-houdt-nieuw-pleidooi-voor-strengere-wapenwet-VS.dhtml

http://www.nu.nl/buitenland/3005663/obama-wil-strengere-controle-bij-aanschaf-vuurwapens.html

http://nieuwsuur.nl/onderwerp/462505-obama-presenteert-nieuwe-wapenwet.html

http://nl.wikipedia.org/wiki/Amerikaans_Congres

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/870316/2007/04/17/Wapenlobby-vooral-Republikeinse-aangelegenheid.dhtml

http://www.knack.be/nieuws/wereld/een-jaar-na-dato-hoe-amerika-niets-leerde-van-het-bloedbad-in-connecticut/article-opinion-119908.html

Het MAS

Dit weekend bezochten een medestudente ( Michelle) en ik het MAS, voluit het museum aan de stroom.

Inleiding

Het MAS Is gelegen op het eilandje in de oude haven van Antwerpen. De bouw verwijst naar de 16de-eeuwse stapelhuizen die zo typisch zijn voor de stad. De ‘museumboxen’ zijn zo gestapeld dat er een spiraaltoren ontstaat. Al stijgend krijg je een steeds wisselend uitzicht op de stad

Het MAS zelf heeft tien verdiepingen, waarvan vijf verdiepingen gereserveerd zijn voor de vaste tentoonstelling. De tentoonstelling omvat vier thema’s, over de verbondenheid van Antwerpen met de wereld:

·         Machtsvertoon: over prestige en symbolen

·         wereldstad: over hier en elders

·         wereldhaven: over handel en scheepvaart

·         leven en dood: over mensen en goden, over de boven- en onderwereld

Toen we op zoek waren naar een museum om te bezoeken in het kader van deze blog, werd dit museum ons aangeraden. Na de site te hebben bekeken, leek het museum wel potentieel te hebben. Het gaat over maatschappelijk relevante thema’s die zinvol zijn in het kader van de leerstof PAV en de vakoverschrijdende eindtermen. Via het grootste museum van Antwerpen kunnen leerlingen op een alternatieve, beeldende, en interessante manier kennis maken met deze onderwerpen.

Verdieping machtsvertoon

Macht en haar uiterlijke vertoon zijn van alle tijden, zeker op economisch en politiek belangrijke plaatsen zoals Antwerpen. Machtshebbers uit heel de wereld wekken ontzag met symbolen van rijkdom, wijsheid of goddelijke status. Het MAS stelt duizenden van deze statusobjecten tentoon.

Eens binnengestapt in de voorhal krijgen we een introductie via enkele beeldschermen. Op deze schermen verschijnen achtereenvolgens indringende beelden van enkele machtige wereldleiders en organisaties, zoals de G8 top, paus Benedictus,.. De beelden reflecteren hun macht. Zo vertonen de beelden hoe ze worden toegejuicht door aanhangers. Verder zien we ook enkele beklijvende schilderijen zoals de dood van Marat, hét symbool van machtsmisbruik tijdens de Franse revolutie. Een interessante intro op het thema.

Aangekomen in de eigenlijk zaal zien we een bekend historisch voorbeeld van buitensporig machtsmisbruik.

Antwerpen onder Spaans bewind

Macht en imago in Antwerpen tijdens de opstand ( 1568-1648)

De Nederlanden stonden in de 16^de eeuw onder het bewind van de Spaanse

Habsburgers. Het was een woelige periode gekenmerkt door politieke, en religieuze verschuivingen die de maatschappij op haar grondvesten deed daveren. Antwerpen speelde in deze periode een belangrijke rol: het deed afwisselend dienst als bolwerk voor de katholiek kroon en de protestantse opstandelingen.

Aan de hand van objecten en schilderijen zoals’ De Spaanse furie, het portret van Willem I van Oranje, enz. komen we meer te weten.

Schilderij ' De Spaanse furie' van Antwerpen
Ruim 6.000 muitende Spaanse soldaten trekken de stad Antwerpen binnen. Sommige van hen hebben al ruim 2,5 jaar niet meer betaald gekregen en ze zijn aan het plunderen geslagen. Bij de Spaanse Furie van Antwerpen komen uiteindelijk meer dan 7.000 burgers om het leven.

Bij de bevolking nam onder de Spaanse koning Filips II, de onvrede toe. Het inperken van de politieke vrijheid van de steden, de reorganisatie van de katholieke kerk en de vervolging van protestanten stuitten op hevig verzet. Deze onvrede mondde uit in de Beeldenstorm in 1566. Overal in de Nederlanden werden kerken geplunderd, en religieuze beelden verwoest. Na de beeldenstorm wilde de Spaanse koning zijn macht bevestigen.

Hertog Alva in Antwerpen

Potrret Willem I van Oranje

Daarop gaf koning Filips het bevel aan Hertog Alvaz om orde op zaken te stellen. Deze richtte een waar bloedbad aan onder het mom van kettervervolgingen, en een speciale rechtbank om de verantwoordelijken van de Beeldenstorm te bestraffen. De publieke opinie keerde zich hierdoor volledig tegen hem.

Prins Willem van Oranje ontpopte zich tot belangrijkste verzetsleider en grijpt de macht in de Nederlanden. In 1578 leidt hij vanuit Antwerpen het verzet. Hij oppert voor het herstel van stedelijke rechten en vrijheden.

De volgende helft van de 16^de eeuw werd gekenmerkt door onrust, verdeeldheid, geweld en oorlog. Alva en zijn opvolgers slagen er niet in de opstanden te onderdrukken. Wanneer de Noordelijke gewesten( protestanten) hun gehoorzaamheid aan koning Filips opzeggen en de Zuidelijke Nederlanden wel door Filips heroverd worden, krijgen we een scheiding tussen Noord en Zuid. Vanaf dan ontstaat er sociale, politieke en culturele kloof tussen beide, die nooit meer gedicht wordt. Wanneer men later de Nederlanden wil herenigen lukt dit niet meer en dit resulteert in het huidige België en Nederland. 

Japan en Afrika

Andere uitingen van machtsvertoon zien we in de collectiestukken van het keizerrijk Japan, zoals een houtsnede van een Japanse vloot van de beroemde keizer Meiji. De keizerlijke macht is terug te brengen op de zonnegodin Amatseru. Na enkele terugvallen bloeide het keizerrijk vanaf 1868 ten volle. Vanaf dan werd Japan een geduchte kolonisator tot aan het einde van WOII. Nu heeft Japan zijn status van grootmacht echter grotendeels verloren.

Tot slot vertellen objecten zoals maskers en pronkbeelden hoe er in de Afrikaanse samenleving een 

nauwe band bestond tussen politiek leiderschap en spirituele autoriteit. Vrijwel alle leidersfiguren beschikte over bovennatuurlijke macht. Vorsten en chefs regeerden met de steun van hun voorouders. Hun macht werd ook teruggebracht op een mythische afstamming. De link met Antwerpen is dat de Antwerpse haven eind 19de eeuw dienstdeed als invoerhaven voor Midden-Afrikaanse kunst en andere goederen.
De zaal toont hoe macht vaak gepaard gaat met grootheidswaanzin. Dit resulteert in geweld en dwang, met verregaande gevolgen.

OPM. Spijtig dat er niet meer naar hedendaagse fenomenen van machtsmisbruik wordt verwezen, zoals het communistische Noord-Korea, Syrië, ...

TIP: test zelf hoe machtsbelust je bent aan de hand van een aantal vragen op een scherm aan het uiteinde van de zaal.

Verdieping: Wereldstad

Een stad leeft nu, is gebouwd op haar verleden en kijkt naar de toekomst. Verschillende objecten stellen Antwerpen met haar vele facetten voor

Het eerste dat je ziet als je de zaal binnentreedt is de affiche van de eerste Belgische wereldtentoonstelling die in 1894 in Antwerpen, het knooppunt van internationale handel en de Belgische industrie, plaatsvond. Zoals op alle wereldtentoonstellingen waren de hoofdingrediënten, industrie, vooruitgangsoptimisme en handel, ook vanuit de kolonies. Zo stond Congo-vrijstaat, de kolonie van koning Leopold III ,voor een groot deel centraal. De bloeiende koloniale handel was immers erg winstgevend voor de haven.

Het hoofd van de reus Druoon Antigoon vertelt de ontstaanslegende van Antwerpen. Druoon Antigoon hief tol op de doortocht over de Schelde. Wie niet betaalde, hakte hij een hand af. Brabo versloeg de reus echter, hakte zijn hand af en wierp die in de Schelde. Dit handwerpen maakte de rivier tolvrij en bracht de stad tot bloei. In vele Vlaamse steden doken sinds de Middeleeuwen ommegangsreuzen op. Volgens de legende zou de naam Antwerpen afgeleid zijn van het handwerpen.

Interessant zijn de ouderwetse Antwerpse poesjes. In de 19^de eeuw ontstonden er in verschillende Belgische steden marionettentheaters. Ook Antwerpen had er hier verschillende van. De poppen in deze theaters worden hier poesjenellen genoemd. Deze poesjenellen geven tijdens de voorstelling commentaar op de actualiteit. Daarbij vertolken ze de gevoelens en opvattingen van het publiek. In 1875 ontdekt de burgerij deze theaters. Hier spelen ze handig op in, door zelf tijdens vertoningen alle clichés over de sociaal lagere klassen te bevestigen, zoals onfatsoenlijk gedrag, en ruw taalgebruik. In de Repenstraat te Antwerpen kan je nog steeds marionettentheaters bijwonen.

De verdieping wereldhaven illustreert verder hoe Antwerpen via zijn haven, uit kon groeien tot een metropool. 

Verdieping: wereldhaven

Het verhaal van de Antwerpse haven start eigenlijk in de middeleeuwen en de expansie duurt nog steeds verder.

Op deze verdieping zien we enkele wereldkaarten, scheepsmodellen, een schelde kaart,.. Aan de hand hiervan komen we meer te weten over hoe Antwerpen evolueert van koopstad tot metropool. 

Vanaf de 15^de eeuw werpt Antwerpen zich op als doorvoerhaven van Engels laken. Andere Vlaamse steden wilden hun eigen lakennijverheid beschermen en boycotten bijgevolg de Engelse lakenindustrie. Door deze boycot kon Antwerpen uitgroeien tot vermaarde koopstad. Vanuit het wegkwijnende Brugge kwamen nu Italianen, Spanjaarden en handelaars van andere handelssteden naar Antwerpen. Ze namen deel aan de jaarmarkten om er zaken te doen met de Engelsen. Antwerpen bloeit steeds meer, maar deze bloei wordt onderbroken. De katholieken Spanjaarden veroveren immers de Zuidelijke Nederlanden waartoe ook Antwerpen behoort. Voor lange tijd verloor Antwerpen zijn positie als belangrijke haven, want als reactie op die verovering gaan de Noordelijke Nederlanden tol heffen op het gebruik van de Schelde. De stad wordt verlaten door tal van handelaars, kunstenaars en intellectuelen. Toen voor de laatste maal het tolrecht werd opgeheven, kort na de onafhankelijkheid van België, kon de haven terug bloeien. Nu is Antwerpen de 2^de grootste wereldhaven van Europa, na Rotterdam.

Weetje: het MAS is gebouwd op de plaats waar vroeger de oosterhanze stond.

Koloniale haven

In de 19^de eeuw ontpopt Antwerpen zich zoals reeds gezegd tot een belangrijke doorvoerhaven. Er kwamen steeds meer handelaren via de Antwerpse haven. Dit speelde een belangrijke rol in de Belgische industriële revolutie.  Iets dat deze handel ook vooruit hielp waren de kolonies. Zo was er veel koloniale handel met Congo. Natuurlijke rijkdommen uit dit wingewest zoals rubber, ivoor en kopal werden ingevoerd. Belgische ondernemingen gaan ook stilaan rekruteren in Afrika. Een belangrijke stad in de Belgische kolonie Congo was de havenstad Mathadi. Langs de Congostroom werd handelswaar aangevoerd en ruwe grondstoffen naar Europa verscheept.  Dit wordt getoond aan de hand van kaarten, filmpjes, krantenartikelen, foto’s, enz. Vandaag is Mathadi nog steeds de grootste haven van Congo.

Onderstroom: illegale handel

De vele kuifjesvazen in de hoek van de zaal hielden onze aandacht ook vast. De vazen staan symbool voor de illegale handel via de haven. Het bedrijf Moulinsart heeft de rechten van de Belgische striptekenaar Hergé, de geestelijke vader van Kuifje, in handen. De NV brengt verzamelobjecten in een beperkte oplage op de markt, waaronder ook deze vazen van Kuifje en Bobbie. De douane onderschepte echter in 2013 dertig van deze beeldjes in de Antwerpse haven. Deze werden zonder toestemming op de Filipijnen in polyester nagemaakt.

Illegale handel komt voor bij alle handelsstromen. Het is belangrijk dat de douane dit zoveel mogelijk probeert te beperken, omdat het gevaarlijk is voor de veiligheid en de economie. Er zijn allerlei soorten namaakgoederen: illegale dvd’s en software, handtassen, medicijnen, ... Illegale handel maakt 7 tot 10 % van de wereldeconomie uit. In veel gevallen komt het ‘vuile geld’ terecht in ‘vuile handen’, zoals maffiosi en terroristen.

Verdiepingen: leven en dood      

       

Dood is iets wat ons allemaal treft, maar in verschillende culturen wordt hier anders mee omgesprongen.Aan de hand van verschillende objecten verdeeld over twee zalen, komen we meer te weten over de verschillende wereldgodsdiensten.

Afrikaanse voorouderbeleving

Uit de Afrikaanse kunstvoorwerpen in het museum, spreekt de cyclische levensbeschouwing van veel volkeren die dicht bij de natuur leven. Alles komt terug zoals de zon en de maan. Hun kunst heeft een rituele betekenis. Zo brengt het scheppingsmythes tot leven en zorgt het voor vruchtbaarheid. Alles hangt af van de krachten van de natuur: vruchtbaarheid en geboorte, leven en dood, zijn er verbonden met acties uit de geestenwereld. Dit gebeurt via offers, waarzeggerij, rituelen en inwijdingsceremonies. De verspreiding van de Islam en christendom leidt soms tot conflict of versmelting met het traditionele geloof van de voorouders. Vandaag worden bij sommige volkeren dit soort praktijken nog steeds toegepast.

Veel kinderen hebben is de wens van talrijke Afrikaanse echtparen. Daarom staan vruchtbaarheid, kinderwens en een geslaagd huwelijk centraal in rituele voorwerpen. Beelden van moederfiguren herdenken de levens gevende kracht van de vooroudermoeder en tonen oude idealen. Zo wordt de herinnering aan de voorouders in tact gehouden.

Masker dat symbool staat voor de verbinding van het wereldse en bovenaardse. Leven en dood waren sterk verbonden omdat de overledene verder leefde als vooroudergeest. Bij sterftegevallen die niet veroorzaakt waren door ouderdrom vreesde men voor hekserij of de wraak van krachtige geesten. Opdat de overledenen toch kon verder leven als vooroudergeest voerde men allerlei rituelen uit, met behulp van deze maskers. Werd dit verkeerd uitgevoerd was de geest gedoemd om blijven rond te dwalen in het wereldse.

Karma en wedergeboorte

Bij het hindoeïsme, boeddhisme en jainisme staat karma en wedergeboorte centraal. Wedergeboorte verwijst naar het herboren worden naar de dood ( meestal in een lichaam maar kan ook in de geestenwereld). De wet van karma schrijft voor dat de morele kwaliteit van iemands gedrag de kwaliteit van de volgende (weder)geboorte bepaalt. Het einddoel is bevrijding uit de cyclus van wedergeboorten

Er zijn echter ook verschillende tussen de verschillende godsdiensten.

Hindoeïsme

Het hindoeïsme kent veel goden, maar het zijn allen manifestaties van de drie hoofdgoden, Brahma, Vishnoe en Shiva. Deze drie goden zijn weer terug te voeren tot één principe: Brahman, symbool voor de in balans zijnde kosmos, het Al.

Hieronder een selectie van enkele godenbeelden uit het hindoeïsme, die terug te vinden zijn in het museum.

De god Shiva is een van de belangrijkste goden. Hij is zowel schepper als vernietiger. Alle tegenpolen verenigt hij in zich: man-vrouw, vriendelijk-woest, genot-onthouding, schepping-vernietiging en leven en dood. Hij heeft meerdere armen en kent verschillende verschijningsvormen. Het linkse beeld hierboven noemt de Mukha-lingam. Het is een van de oudste en meest vereerde voorstellingen van de Shiva.  

Vishnoe is de god die het leven beschermt en de kosmos in stand houdt. Op dit doek zien we Vishnoe in een van zijn populaire verschijningsvormen, de  Krishna: een zachtaardige blauwe god.

Boeddhisme

De grondlegger van het boeddhisme is Sidharta Gautama( Boeddha) (560-480 v.Chr.), die leefde in Nepal. Hij kwam op een gegeven moment tot het inzicht dat leven lijden is, en gekenmerkt wordt door ziekte, ouderdom en dood. Hij ging leven als een asceet, maar dit bracht hem geen geluk. Toen kwam hij erachter dat het lijden veroorzaakt wordt door de begeerte van de mens en zijn vasthouden aan het leven. De oplossing was dat de mens zich uit de kringloop van geboorte, sterven en wedergeboorte moet zien te bevrijden. Gematigdheid werd het toverwoord waardoor de mens zich kan bevrijden en de toestand van gelukzaligheid kan bereiken, het ‘nirwana’.  

De collectie bevat verschillende Boeddha beelden, waarbij hij op verschillende manieren wordt afgebeeld ( mediterend, staand, liggend)

Het topstuk van de boeddhistische collectie is ‘ de negen overdenkingen over de onreinheid van het lichaam’.  De afbeeldingen tonen een mooie opgemaakte prinses die geleidelijk aan aftakelt tot er niets meer van haar lichaam overblijft. De symboliek achter dit werk is dat het lichaam slechts tijdelijk is en dat enkel de geest overblijft die herboren kan worden. Het schilderij komt uit Japan en in de oudste in zijn soort.

Jainisme

Jainisme is net zoals boeddhisme geen echte godsdienst, maar meer een filosofie en een gedragscode. Ziel en materie spelen een belangrijke rol is het leven van een jaina. Materie kan namelijk de ziel binnendringen en het karma van de mens, en daarmee ook zijn reïncarnatie beïnvloeden. Jainisme heeft als doel de ziel te bevrijden van de materie en de heilloze cyclus van wedergeboortes te doorbreken. Wie dat bereikt wordt een ‘kevalin’, een verloste.

De drie godsdiensten van het boek

Ook de drie godsdiensten van het boek worden tentoongesteld. Het gaat dan om het christendom, islam en het Jodendom.

Aanhangers van deze geloven in één god. Deze god wordt beschouwd al de schepper van het heelal. De dood is het einde van het aardse leven, maar tegelijk het begin van een nieuw leven. Joden, christenen en moslims zien zichzelf allemaal als afstammelingen van Abraham (of Ibrahim), en hun overtuigingen hebben veel overeenkomsten.

Hoewel de opvattingen over een leven na de dood bij de drie religies erg op elkaar lijken, zijn er ook veel verschillen. Daarnaast zijn er ook binnen de religies zelf, nog verschillende stromingen. Vooral over de vragen wanneer het leven na de dood begint, en wat er in de tussentijd gebeurt, bestaan verschillende ideeën.

Het Jodendom is de oudste van de drie. De Thora is het heilige boek, dat volgens de Joden door God, of Jahweh, aan Mozes werd gegeven op de berg Sinai. De Joden geloven dat er eens een Messias zal komen, die de totale verlossing zal brengen.

Terwijl de Joden nog wachten op die verlosser, geloven christenen dat die zo'n 2000 jaar geleden al op aarde is verschenen, in de persoon van Jezus Christus. Het christendom komt dus direct voort uit het Jodendom.

Het oude testament, het eerste deel van de bijbel, is overgenomen

Schilderij ' Het laatste oordeel'

van het Joodse geloof. In het nieuwe testament staan de verhalen over het leven van Jezus. Daar staat ook in hoe je als christen moet leven: naar het voorbeeld van Jezus. Christenen houden daarom vast aan de tien geboden. Op deze manier streven ze naar een eeuwig leven in de hemel. Het ontvangen van verschillende sacramenten zoals het doopsel, vormsel, biecht, zalving,.. helpen bij het bereiken van de hemel.  Deze sacramenten zijn ook belangrijk voor de zuivering van de ziel. Het Christendom bestaat uit verschillende stromingen: de protestanten, katholieken en Orthodoxen. Deze stromingen zijn op hun beurt ook nog eens verdeeld in strekkingen.

Allah, de God van de Islam, is feitelijk dezelfde God als die van de Joden en de christenen. In de Koran, het heilige boek van de Islam, wordt Jezus ook vermeld als profeet. Maar moslims geloven dat noch de Joden, noch de christenen het woord van God juist hebben begrepen. Daarom heeft God Mohammed uitgekozen om zijn bedoelingen uit te leggen. Volgens moslims is Mohammed de laatste profeet, de enige die het ware woord van God heeft verkondigd.

In de koran staat dat Allah goede gelovigen in het paradijs toelaat na hun dood Het paradijs kan je bereiken door je te houden aan de vijf zuilen van de Islam: De eerste is de Sjahada of geloofsbelijdenis: er is maar één god en Mohammed is zijn profeet. De tweede is de Salat of het gebed: de vijf dagelijks gebeden. De derde is de Zakat of liefdadigheid. De vierde is de Sawm oftewel het vasten (Ramadan) : één maand per jaar moet men vasten. In de negende maand van de maankalender wordt van zonsopgang tot zonsondergang gevast. De vijfde is de Hadj, de bedevaart naar Mekka. Deze moet je één keer in je leven gedaan hebben. In Mekka staat de Kaäba, een heilige plaats. Daar lopen ieder jaar, in de tweede week van de maand Dhul-Hijjah, de pelgrims zeven maal omheen.

Conclusie

In het MAS hebben we veel objecten kunnen bezichtigen en onze kennis kunnen uitbreiden. Zelf vond ik de verdieping over machtsvertoon het meeste geslaagd met zijn sprekende introfilmpjes, indrukwekkende schilderijen, en interessante objecten met achterliggende verhalen.

Op zich heeft het ook potentieel in het kader van PAV, maar toch hebben we enkele opmerkingen hierbij. De tentoonstelling is erg breed, je kan je makkelijk verliezen in de vele objecten en onderwerpen. Een goede voorbereiding en selectie ( in samenspraak met de leerlingen) is essentieel. Ook dien je als leraar nog extra te actualiseren. De doe opdrachten zoals de briefjes in de fles, de zelftest rond machtsbelustheid of vredesboodschappen bij het onderdeel religie, zullen de leerlingen wel kunnen appreciëren. 

Documentaire ' Out there'

Ik bekeek de aangrijpende BBC documentaire ' Out there'. In dit blogbericht kom je meer te weten over mijn ervaringen.

Ik dacht dat homoseksualiteit inmiddels wel algemeen aanvaard werd. Niets is minder waar, wanneer ik de krantenkoppen bekijk van de voorbije maanden.

4 Chilenen schuldig aan moord op jonge homo

Homo's riskeren voortaan levenslang in Oeganda

Homohuwelijk afgeschoten in Australië

Uit de artikels blijkt dat homoseksualiteit in verschillende landen heel verschillend wordt beleefd en dat homorechten de internationale gemeenschap blijft verdelen. Ik wil via de documentaire meer te weten over de perceptie op homoseksualiteit en homorechten wereldwijd.

Vooral omwille van het artikel over homo’s in Oeganda heb ik gekozen voor dit onderwerp. Ik was zo verontwaardigd toen het las. Vanuit geen enkel gezichtspunt kan ik begrijpen waarom de Oegandese overheid zo’n controversiële wet als een levenslange gevangenisstraf goedkeurt. De wet hield trouwens eerst de doodstraf in, maar enkel onder internationale druk werd deze ‘afgezwakt’ tot levenslang.

Ik wil geen sympathie krijgen voor homofobe mensen, maar ik wil meer weten over hoe zulke homofobie tot stand kan komen. Waar komt die haat toch vandaan? Daarbij wil ik mij verdiepen in de strijd voor homorechten, want als deze mensen zo worden gediscrimineerd vind ik dat niemand daarvoor de ogen mag sluiten.

De documentaire: zoektocht naar de motieven van homofobie

In deze tweedelige documentaire onderzoekt Stephen Fry hoe homoseksualiteit in verschillende landen wordt beleefd en bestreden. Stephen Fry heeft ontmoetingen met de meest beruchte homofoben, mensen die slachtoffer zijn van hun vooroordelen, en mensen die er tegen vechten. Geen makkelijke opdracht voor Steven die zelf homo is.

Wie is Stephen Fry? Stephen Fry is een Engelse komiek, schrijver, acteur en presentator. Fry studeerde aan het Queens College in Cambridge. Hij woont tegenwoordig in Norfolk, Londen en Hollywood. In 2006 maakte Stephen Fry de tweedelige BBC-documentaire "Stephen Fry - The Secret Life of the Manic Depressive", waarin hij uit de kast komt als lijder van een cyclothyme stoornis, een type manisch-depressieve stoornis. Voor deze documentaire won hij de Emmy Award voor beste documentaire. In 2007 maakte hij een tweedelige documentairereeks over hiv en aids, genaamd HIV and Me. In de serie Stephen Fry in America ging Fry op zoek naar het dagelijkse leven in de Verenigde Staten. Zijn meest recente werk is de documentaire ‘Out there’, die dit jaar werd uitgebracht. Naast documentaires speelt hij onder andere ook mee in films, tv-series, theater en schreef hij boeken en tv-scripts. Weetje: Stephen Fry is zelf homoseksueel Bronnen: eigen tekst op basis van wikipedia.org en wiki.answers.com

De wereld rondreizen om de discussie aan te gaan met homofoben en te luisteren naar de schrijnende verhalen van de slachtoffers, was ‘heavy stuff’. Steven vertelt over zijn ervaringen tijdens de opnames aan het weekblad HUMO. Via deze link kan je enkele fragmenten uit het interview lezen.

De eerste aflevering begint dicht bij huis...

Verenigd Koninkrijk

Homorechten en samenlevingscontracten

In het Verenigd Koninkrijk is de situatie voor holebi’s drastisch verbeterd de afgelopen vijfentwintig jaar. Homoseksuelen hebben nagenoeg dezelfde rechten als hetero’s. Dit is niet altijd zo geweest. Engeland en Wales waren de koplopers. Daar werd homoseksualiteit gelegaliseerd in 1967. Schotland en Noord- Ierland volgden pas later. Zo bleef homoseksueel zijn in het katholieke Noord-Ierland als een misdaad beschouwd tot 1982.

Fry die zelf opgroeide in de jaren 1970, vond uit de kast komen in die periode zeer moeilijk, omdat er nog veel angst was voor haatdragende reacties en vooroordelen. Het was nog niet maatschappelijk geaccepteerd. Eén man heeft toen de deur geopend voor tieners zoals Fry. Het was Elton John die als één van de eerste artiesten openlijk uit de kast kwam. Elton en zijn partner gingen als een van de eersten het een samenlevingscontract[1] aan, als bij wijze van politiek statement, maar achteraf voelen ze zich er meer verbonden door. Net zoals ze zich meer verbonden voelen door samen een kind op te voeden, iets waar alle koppels recht op moeten hebben volgens hen.

Echt in het huwelijk treden kan nog niet in het Verenigd koninkrijk, al lijkt daar in Engeland en Wales binnenkort verandering in te komen. Een wet die homoseksuele koppels de mogelijkheid geeft om te huwen werd in januari 2013 in het Lagerhuis ingediend door de Minister voor Vrouwen en Gelijkheden. Op 21 mei 2013 keurde het Lagerhuis de wet goed met 366 stemmen voor en 161 tegen. Op 15 juli 2013 keurde ook het Hogerhuis de wet goed. De Marriage (Same Sex Couples) Act 2013 werd bekrachtigd op 17 juli 2013 en zal ergens in 2014 in werking treden. In Schotland is er ook een procedure voor de legalisatie van het homohuwelijk opgestart, Ierland heeft echter nog geen plannen omtrent een legalisatie.

!Wist je dat België het tweede land ter wereld is ( na Nederland) dat het homohuwelijk legaliseerde. Sinds 1 juni 2003 mogen bij ons twee personen van hetzelfde geslacht in het burgerlijk huwelijk treden.

It’s Andy & Steve not Adam & Eve

Wanneer Steven zo’n samenlevingsceremonie bijwoont is hij geëmotioneerd omdat het voor hem toont hoever we gekomen zijn. Het koppel , Steven en Andy willen zo’n verbintenis aangaan, om hun liefde te bezegelen en te tonen aan de familie en vrienden.

Ikzelf heb helemaal geen bezwaar tegen het samenlevingscontract of huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. Waarom zou het huwelijk alleen gereserveerd zijn voor hetero’s, liefde is toch liefde. Liefde tussen mensen van hetzelfde geslacht is niet minder waard. Ik kan begrijpen dat holebi’s zich ook meer verbonden en gelukkig voelen wanneer ze mogen spreken over hun man (of vrouw )in plaats van partner. Hetzelfde wat betreft adoptie. Ik was erg verontwaardigd toen dit jaar tienduizenden Fransen op straat protesteerden tegen het homohuwelijk en adoptie door holebi's, en dit in een democratisch vooruitstrevend land! Het belangrijkste is toch dat het kind twee liefdevolle ouders heeft, en daar heeft geslacht toch niets mee te maken.

!Wist je dat pas in 1993 homoseksualiteit door de WHO (wereld gezondheidsorganisatie) niet meer als een psychische stoornis werd gezien.

Homorechten meer dan wetten alleen

Homorechten zijn echter meer dan een kwestie van wetten, het heeft te maken met een bredere kijk op de maatschappij. Het gaat er ook om dat mensen niet aan de zijlijn staan bij onrechtvaardigheden, bv. wanneer een jongere zelfmoord pleegt na gepest te worden om zijn geaardheid. Ook al zijn er rechten voor holebi’s, toch blijven er altijd tegenstanders bestaan, en hun haat kan groot zijn. Hier maak ik bv. de verwijzing naar het fenomeen gaybashing dat voorkomt in democratische W-Europese landen zoals het Verenigd Koninkrijk maar ook België.

Algemeen genomen heeft er zich een positieve evolutie voorgedaan Mensen zoals Elton John hebben in het Verenigd Koninkrijk veel gedaan om de houding ten opzicht van holebi’s te verbeteren, maar wat betekent het om homoseksueel te zijn in andere landen?

Homosexuality legal    Same-sex marriage1    Other type of partnership (or unregistered cohabitation)1    Foreign same-sex marriages recognized1    Limited recognition of same-sex marriages at the federal level, no state level recognition    No recognition of same-sex couples Homosexuality illegal/restrictions    Laws restricting freedom of expression and association2    De jure penalty that is de facto not enforced    Imprisonment    Imprisonment (up to life sentence)    Up to death

Homosexuality illegal/restrictions    Laws restricting freedom of expression and association2    De jure penalty that is de facto not enforced    Imprisonment    Imprisonment (up to life sentence)    Up to death

Interview met Iraanse asielzoeker

Van de vierentachtig landen waar homoseksueel zijn nog steeds een misdaad is, zijn de helft hiervan voormalige Britse kolonies, die een beroep doen op oude koloniale sodomiewetten[2]. Opmerkelijk is dat deze wetten vandaag nog strenger worden toegepast.

Zo zien we in de documentaire een stukje van een misselijkmakende en barbaarse executiefilm, waarbij vijf mannen worden opgehangen omwille van hun seksuele geaardheid.  Surreëel lijkt het filmfragment, maar toch is dit keiharde realiteit. Bovenstaande kaart toont dat er in landen waaronder Soedan, Mauritanië, Saudi-Arabië en delen van Nigeria en Somalië de doodstraf staat op homoseksualiteit.

Net om zulke onmenselijke taferelen tegen te gaan is het zo belangrijk dat we allen opkomen voor homorechten. Als we de andere kant opkijken en beledigingen maar toestaan, dan maakt dit de weg vrij voor discriminatie, en zoals je ziet kan dit heel ver gaan...

Wanneer er bv. door Amnesty International acties worden gedaan waarbij je brieven kan schrijven of je handtekening kan zetten voor holebi’s die gediscrimineerd worden, stel ik me altijd graag kandidaat

Gezien de Iraanse wetgeving kon Stephen niet naar daar reizen. In plaats daarvan heeft hij een gesprek met Farshad, een Iraanse vluchteling die in eigen land de doodstraf riskeert wegens zijn geaardheid. Farshad wordt in Iran beschuldigd van verkrachting. Eigenlijk werd hij met zijn vriend betrapt, waarna de vriend het benoemd als een verkrachting. Farshad is moeten vluchten, maar toch voelt hij geen wrok ten opzichte van zijn vriend. Hij begrijpt dat hij ergens weinig keuze had. De vriend zelf staat onder huisarrest door zijn familie, en moet binnenkort een gearrangeerd huwelijk met een vrouw aangaan.

Een tragisch verhaal, maar toch heeft Farshad na drie jaar nog altijd geen asiel verkregen. Hiervoor moet hij eerst kunnen bewijzen of hij werkelijk wel homo is, want anders zou zijn leven niet in gevaar zijn. Wat de toekomst brengt weet Farshad niet, maar hij heeft voor zichzelf uitgemaakt dat hij nog liever zelfmoord pleegt dan terug te gaan. Dan is het tenminste zijn eigen keuze.

Ik begrijp dat er enkel asiel kan worden gegeven als er sprake is van vervolging in het land omwille van politieke overtuiging, religie en geaardheid,. .maar er wordt misschien te veel belang gehecht aan relaties als bewijs van homoseksualiteit. Het is niet omdat je geen relatie hebt gehad, dat je daarom geen holebi bent. Er mag geen stereotypering zijn.

Heel bedroevend vind ik dat zoiets mooi en puur zoals liefde mensen verjaagt uit hun thuisland en hen het leven kan kosten.

Voor Stephen is echter niet voldoende dat zijn land asiel verleent aan holebi's die vervolgd worden in eigen land. Hij wil zelf de confrontatie aangaan met de tirannen, om na te gaan hoe zij zichzelf en hun vooroordelen proberen te verantwoorden.

Dit brengt Stephen tot in Oeganda.

Oeganda

Oeganda is een land dat in plaats van vooruit, achteruit gaat in de behandeling van holebi’s. Hierbij verwijs ik terug naar de krantenkop uit de inleiding. Vanaf heden kan homoseksualiteit bestraft worden met een levenslange gevangenisstraf. Ten tijde van de opnames van documentaire, werkte men zelfs aan een wetsvoorstel om de doodstraf in te voeren, maar dit werd onder internationale druk omgezet naar levenslang. Een echte verbetering kan je dit niet echter niet noemen. Het is gewoonweg in strijd met de mensenrechten.

Bum shafting en shattering whoppers?

Stephen wordt in Oeganda uitgenodigd door een populaire radiopresentator voor een debat in verband met de problematiek. Zijn tegenstander is pastoor Marley, de leider van de ‘ arising for Christ Ministry’ kerk in Oeganda. Als je weet dat de kerk in Oeganda een grote invloed heeft, kan je ergens begrijpen waarom Marleys ideeën weerklank vinden. Pastoor Marley spreekt zichzelf vanaf het begin al tegen. Zo vindt hij dat iedereen zijn lot mag najagen, maar dit enkel volgens de waarden van de bijbel. Homoseksualiteit hoort daar volgens hem niet bij. De pastoor bleef ook maar doorboren over absurde lichamelijke klachten die homo’s zouden oplopen door anale seks. Raar keek hij op toen Stephen zei dat lang niet alle homo’s anale seks hebben, maar genoegen nemen met andere seksuele handelingen. Pastoor Marley wilde maar niet begrijpen dat het om de eerste plaats om liefde gaat, en niets met sodomie en andere seksuele handelingen te maken heeft. Hij schrijft homoseksualiteit als iets pervers af.

Gelukkig zien we tijdens de documentaire dat sommige Oegandezen toch een andere kijk hebben en meer verdraagzaam zijn. Het zou gemakkelijk zijn om pastoor Marley af te schrijven als een fanaticus, maar net als hem prediken dat homoseksualiteit een geneesbare aandoening is, kan vergaande gevolgen hebben...

Het hartverscheurende verhaal van Stosh

Vooral door deze opvatting worden veel lesbiennes‘correctief’ verkracht. Stosh is één van hen, zij werd op 14 jarige leeftijd verkracht door een man die haar zo wilde ‘genezen’. Ze was zo moedig om haar verhaal te doen bij Stephen. Met een krop in de keel vertelde ze het volgende over de gebeurtenis die haar leven veranderde.

“Er was een man. Hij zag me met meisjes. Hierop zij hij dat hij me zou leren spelen met de jongens. Daarna scheurde hij mijn shorts en penetreerde me. Het duurde niet lang. Ik bloedde en weende. Daarna zij de man dat je zo met jongens moet spelen. Ik weet niet meer goed wat hierna gebeurde. Ik sliep en ik weende in mijn slaap. Wanneer mijn grootmoeder me zag, vertelde ik wat er gebeurd was. Dat Sadam me forceerde om me te penetreren. Daarop zei ze dat het kwam omdat ik ook altijd met de jongens voetbal speelde. Je hebt daarvoor gekozen. Ze keken gewoon de andere kant op “

Het lijkt een scène uit een zeer dramatische film, zo onwerkelijk lijkt het. Toch is het enkel het begin van een lange lijdensweg voor Stosh. Aan de verkrachting houdt ze immers nog een ongewenste zwangerschap en hiv besmetting over.  Heel schrijnend is dit, het was haar enige seksuele ervaring. 

De tragische situatie van Stosh kadert elke aspect van de situatie van holebi’s in Oeganda. Hoe traumatisch moet het wel niet voor haar geweest zijn, dat men haar op zo’n wrede manier wilde genezen van wat niets meer dan haar eigen innerlijke gevoelens zijn.

Ik heb veel bewondering voor het feit dat ze de moed heeft haar verhaal te doen en zich hier probeert door te slaan Tegelijk voel ik veel afschuw voor figuren zoals pastoor Marley,  die zulke fenomenen in de hand werken...

Correctieve verkrachtingen zijn een verontrustende opkomende trend in meerdere delen van Afrika. Via deze link, kom je terecht bij een artikel over een gelijkaardige situatie in Z-Afrika.

Ice breaker in aantocht

De situatie is zelf zo erg dat homoseksuelen met hiv, omwille van de wetgeving, geen behandeling durven te vragen. Homorechtenorganisatie Ice Breakers zag dat er nood was aan een eigen kliniek, zeker omdat de hiv besmettingen in Oeganda blijven stijgen ( zie ook mijn vorig blogbericht over  hiv). De kliniek kwam echter al snel onder vuur te liggen wegens het zogezegd promoten van homoseksualiteit. De kliniek moet zijn adres nu noodgedwongen verborgen houden( enkel via een ondergronds netwerk kom je aan het adres) en de medische staf wordt in een moeilijke positie geplaatst, omdat op het niet aangeven van homoseksuelen een hoge boete en gevangenisstraf staat . Deze taferelen lijken wel iets wel te hebben van de Jodenvervolging tijdens de tweede wereldoorlog, waarbij burgers ook werden aangespoord om joden aan te geven.

Stephen zoekt daarop contact met de minister van ‘integriteit’ en 'ethiek', om  proberen te achterhalen waarom die man in hemelsnaam zulke wetten steunt.

Ministerie van “ integriteit en ethiek”

De minister Lokado is een gewezen priester die vastbesloten is de homogemeenschap de kop in te drukken.Aan het begin van het interview probeert de minister de schijn nog wat op te houden door te verklaren, dat er geen discriminatie plaatsvindt, maar dat hij gewoon de waarden en normen van hun cultuur wil hooghouden. Alweer wordt er teruggegrepen naar belachelijke argumenten zoals bizarre lichamelijke klachten, de rekruteringsdrang van de homogemeenschap en sodomie.

Wanneer Stephen hem verbetert, en hij verwijst naar de hoge             ( correctieve) verkrachtingscijfers in Oeganda, lijkt dat de minister niet echt te deren. Hij durft zelfs de uitspraak te doen ‘ dat het dan tenminste op de juiste manier wordt gedaan'.

Stephen kan zijn oren niet geloven en de gemoederen laaien al snel op. Stephen ziet in dat er niet te spreken valt met deze man en het interview wordt afgesloten.

Heel verontrustend vind ik de opvattingen van deze lugubere man...

Nochtans zijn de absurde opvattingen over homoseksualiteit als een geneesbare aandoening, afkomstig van de VS.

VSA: home of the brave and the land of the free?

In de VS is er de NARTH, National association research therapy homosexuality. Eén van de bekendste therapeuten van deze organisatie, die gebruikt maakt van reparatieve therapie om homoseksuelen te genezen, is Joseph Nicolosi. Stephen gaat op gesprek bij hem in zijn praktijk in Los Angeles en probeert er zo achter te komen of er wel een echte wetenschappelijke basis is om deze theorie te onderbouwen...

Dokter Nicolosi benoemt de therapie als het oplossen van onderliggende conflicten die homoseksualiteit veroorzaken, zoals een slechte hechting/band met de ouders. Vreemd vond ik dat de de dokter geen enkele patiënt vond die kon getuigen van het succes van de therapie. Het komt helemaal niet geloofwaardig over.

Stephen vond op eigen houtje een man die deze therapie volgde om zijn seksualiteit terug te draaien, maar in plaats daarvan kreeg hij een afkeer van de therapie zelf. ‘Alle gevoelens die je hebt, worden als slecht en verkeerd bestempeld,’ zegt hij.

Wat ik vooral ook zeer erg vind is dat de schuld bij de ouders wordt gelegd. Net alsof de ouders verantwoordelijk zijn voor de homoseksualiteit van hun kind.

Stephen maakt tot slot gebruik van het feit dat hij in Los Angeles vertoeft, om na te gaan hoe de filmindustrie staat ten opzichte van homoseksualiteit. Hoewel meerdere acteurs hun geaardheid proberen te verbergen om meer rollen te krijgen, vind Stephen toch een acteur die bewijst dat uit de kast komen als homo, niet nadelig hoeft te zijn voor je carrière. 'How I met your Mother' acteur Neil Patrick bewijst dat je als homo perfect stoere hetero rollen kan spelen.

Stephen vind het zo interessant om te kijken naar de reacties in Hollywood, omdat het een vrij accurate weerspiegeling is van hoe de rest van de wereld reageert. 

---

[1] Het geregistreerd partnerschap is een wettelijk erkende en geregelde vorm van samenleving tussen twee personen. Vaak is de bedoeling om een wettelijke erkenning (vergelijkbaar met het huwelijk) te geven aan relaties tussen personen van hetzelfde geslacht, maar dikwijls kunnen zulke partnerschappen ook gesloten worden tussen man en vrouw.

[2] Wetgeving betreffende sodomie stelt bepaalde seksuele (met name homoseksuele) handelingen strafbaar. De term sodomie wordt onder meer gebruikt om handelingen die niet tot voortplanting leiden -met name anale seks- te beschrijven. Antisodomiewetten gaan er onder meer van uit dat niet op voortplanting gerichte seks tegennatuurlijk is.

Aflevering 2: samenvatting

Ik bekeek ook de 2^de aflevering van de documentaire. Het lijkt mij niet aangewezen om alweer een uitgebreide analyse te maken, maar ik kies eerder voor een korte opsomming van de belangrijkste punten in verband met homorechten.

Net als in de vorige aflevering bezoekt Stephen Fry enkele landen. Aan het begin van de tweede aflevering reist Stephen naar Brazilië. Het land heeft een sterke evolutie doorgemaakt: aanvankelijk werden holebi’s gediscrimineerd, maar nu hebben ze volwaardige juridische rechten. Dit mooie plaatje verbergt echter de donkere realiteit, want om de zesendertig uur wordt er een homo of lesbienne vermoord. Parlementslid Jair Bolsonaro, die hevig gekant is tegen homorechten, werkt zulk homofoob geweld in de hand. Hij blokkeert anti-homofobie wetten en zorgt er voor dat jonge mensen onwetend blijven wat betreft homoseksualiteit.

In Rusland is de situatie heel dramatisch. Door de conservatieve overheid en invloedrijke orthodoxe kerk is een sterke achteruitgang in de behandeling van holebi’s. Stephen interviewt er onder andere Vitaly Milonov, een man die een wetsvoorstel heeft ingediend tegen de zogenaamde promotie van homoseksualiteit bij minderjarigen. Deze wet werd dit jaar door president Poetin ondertekend. De nieuwe wetgeving verbiedt de 'propaganda van niet-traditionele seksuele relaties'. Zo riskeren mensen die in het bijzijn van kinderen over homoseksualiteit spreken een hoge geldboete en worden homomanifestaties worden verbannen. Het geeft eigenlijke ruimte om iedereen te vervolgen die steun betuigt aan homoseksuelen.

In India is de situatie onlangs nog gekeerd in de negatieve zin. Men besliste recent om de oude koloniale wetten die homoseksualiteit als een misdaad beschouwen terug in te voeren. Seks tussen homoseksuelen is dus terug strafbaar. 

Conclusie

Er is progressie wat betreft homorechten. In de meeste West-Europese landen hebben holebi’s vrijwel dezelfde rechten als hetero’s en mogen ze trouwen of een ieder geval een samenlevingscontract aangaan. Toch moeten we in ons hoofd houden dat homorechten breder gaan dan wetten alleen, zo is gaybashing ook hier een voorkomend fenomeen.

Als we buiten Europa treden zie ik dat er nog heel wat werk aan de winkel is. Ik moest aanvankelijk lachen met de absurde argumenten die mensen gebruiken om homo’s te veroordelen, belachelijke lichamelijke klachten, de obsessie met sodomie, de rekruteringszucht van de homo gemeenschap, hun plan om de wereld over te nemen,... Al verging het lachen mij al snel wanneer ik zag dat deze opvattingen leiden tot correctieve verkrachtingen en levenslange gevangenisstraffen. Ik was dan toch ook wel verbijsterd dat bepaalde theorieën zoals de reparative therapy afkomstig waren uit een democratisch land zoals de VS. Net alsof je iemand in of uit het homoseksueel zijn kan praten.. Compleet belachelijk is dit.

Er is vooruitgang maar er nog werk aan de winkel. We mogen onze ogen niet sluiten voor de discriminatie van deze mensen want anders maken we de weg vrij voor fanatisme en onverdraagzaamheid, en vervolging.

Ik vind deze ontroerende, menselijke documentaire zeer geschikt om te gebruiken in de klas PAV. Het geeft een genuanceerd beeld. Het zal leerlingen sneller doen begrijpen wat homo zijn inhoudt en hoe discriminatie het leven van deze mensen beïnvloedt. Ze zullen sneller het belang van gelijkheid inzien en hun vooroordelen sneller laten varen. Tot slot komen ze meer te weten over de motieven voor homofobie en hoe deze eigenlijk geen steek maken.

Homofobie heeft immers een impact op ons allemaal, het doet onze menselijkheid afnemen.

Bronnen

Documentaire Out there, BBC

http://www.metronieuws.nl/op-papier/niruj-mohan-is-homo-in-india-de-woede-wint-het-van-de-angst/SrZmll!dlkQXRzFnQvr/

http://www.telegraaf.nl/buitenland/21693146/__poetin_ondertekent_antihomowet__.html

http://www.hivos.nl/Homorechten

http://nl.wikipedia.org/wiki/Homohuwelijk

+ links in de tekst.